آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار؛ هر آنچه باید بدانید

آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار یکی از آسیب‌های شایع شانه است که بیشتر در افراد فعال، ورزشکاران و کسانی که فعالیت‌های بدنی سنگین دارند دیده می‌شود. این مفصل کوچک در بالای شانه نقش مهمی در حرکت بازو و اتصال ترقوه به استخوان کتف دارد. وقتی این ناحیه آسیب می‌بیند، درد، تورم و محدودیت حرکتی ایجاد می‌شود. شناخت انواع این آسیب‌های، علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن می‌تواند به پیشگیری و درمان سریع‌تر کمک کند. با ما همراه باشید تا با این آسیب آشنا شوید.

آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولار چیست؟

آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولار به آسیب‌هایی گفته می‌شود که در محل اتصال استخوان ترقوه به زائده آکرومیون کتف رخ می‌دهد. این آسیب‌ها ممکن است در اثر ضربه مستقیم، سقوط، تصادف یا فشار شدید روی شانه ایجاد شوند. این مفصل توسط رباط‌های محکم به استخوان‌ها متصل است. وقتی ضربه‌ای قوی وارد می‌شود، این رباط‌ها دچار کشیدگی یا پارگی می‌شوند. شدت آسیب می‌تواند از یک درد خفیف تا جابجایی کامل استخوان متفاوت باشد.

آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار چگونه رخ می‌دهد؟

آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار زمانی رخ می‌دهد که نیرو یا ضربه شدیدی به شانه وارد شود. به عنوان مثال، افتادن روی دست باز یا زمین خوردن مستقیم روی شانه تصادف موتورسیکلت یا دوچرخه و یا بلند کردن اجسام بسیار سنگین باعث کشیدگی یا پارگی رباط‌های این مفصل می‌شود.

بیشتر بخوانید: پارگی روتاتور کاف شانه

علائم آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار

علائم آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار بسته به شدت آن متغیر است. فرد ممکن است از درد خفیف تا ناتوانی کامل در حرکت شانه را تجربه کند که شرح زیر است:

علائم آسیب‌های خفیف

علائم آسیب های مفصل AC Joint خفیف شامل درد موضعی، کمی تورم، حساسیت به لمس و محدودیت جزئی در بالا بردن دست است. در این شرایط استخوان‌ها سر جای خود هستند اما رباط‌ها کمی کشیده شده‌اند.

علائم آسیب‌های متوسط

آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار متوسط علائمی مانند درد شدیدتر، ورم بیشتر، کبودی اطراف شانه و مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره مثل پوشیدن لباس یا برداشتن اجسام است.

علائم آسیب‌های شدید

علائم آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار شدید شامل درد شدید، جابجایی قابل مشاهده استخوان ترقوه، ناتوانی در حرکت بازو و تورم زیاد است. گاهی صدا دادن مفصل شانه مانند کلیک یا ترق است.

انواع آسیب های مفصل AC

انواع آسیب های مفصل AC توسط پزشکان به شش درجه تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس میزان آسیب به رباط‌ها و میزان جابجایی استخوان‌ها انجام می‌شود. انواع آسیب های این مفصل بر اساس درجه:

• درجه یک: کشیدگی خفیف رباط‌ها بدون جابجایی استخوان.
• درجه دو: پارگی جزئی رباط‌ها با جابجایی کم استخوان.
• درجه سه: پارگی کامل رباط آکرومیوکلاویکولار و جابجایی قابل مشاهده استخوان ترقوه.
• درجه چهار: جابجایی استخوان ترقوه به سمت عقب.
• درجه پنج: جابجایی شدید استخوان همراه با آسیب گسترده بافت نرم.
• درجه شش: جابجایی غیرطبیعی استخوان به سمت پایین که بسیار نادر است.

تشخیص آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار

مشاهده آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار با توجه به علائم بیمار، معاینه فیزیکی و تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود. ابتدا آسیب های مفصل AC Joint با معاینه شامل بررسی محل درد، لمس مفصل، ارزیابی دامنه حرکتی و مشاهده تغییر شکل ظاهری شانه تشخیص داده می‌شود. سپس آسیب های مفصل AC شانه با تصویربرداری شامل استفاده از رادیوگرافی (X-ray) و در موارد پیچیده MRI است. این روش‌ها شدت آسیب و جابجایی استخوان‌ها را مشخص می‌کنند.

بیشتر بخوانید: تزریق مفصل شانه 

درمان آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار

درمان آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار به شدت آسیب بستگی دارد. برخی از موارد با درمان ساده برطرف می‌شوند و برخی دیگر نیاز به جراحی دارند که به صورت زیر است:

درمان بدون جراحی

درمان آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار بدون جراحی شامل:

۱. استراحت

استراحت دادن به شانه یکی از اولین اقدامات درمانی است. وقتی مفصل آسیب می‌بیند، بافت‌ها نیاز به زمان دارند تا التیام پیدا کنند. فعالیت زیاد در همان روزهای اول باعث بدتر شدن پارگی رباط‌ها می‌شود. در این مرحله توصیه می‌شود بازو تا حد امکان کمتر حرکت داده شود. از حرکات سنگین و بلند کردن اجسام خودداری شود و بسته به شدت آسیب، استراحت بین چند روز تا چند هفته لازم است.

استفاده از یخ برای کاهش تورم

استفاده از یخ برای کاهش تورم باعث کم شدن التهاب، کاهش خونریزی داخلی و تسکین درد می‌شود. روش صحیح استفاده، یک کیسه یخ یا حوله سرد روی شانه قرار داده شود و هر بار حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه استفاده شود، این کار هر ۲ تا ۳ ساعت در روزهای اول انجام گردد. یخ نباید مستقیم روی پوست گذاشته شود تا سوختگی سرمایی ایجاد نشود.

بستن آتل یا بانداژ مخصوص شانه

بستن آتل یا بانداژ مخصوص شانه کمک می‌کند تا استخوان و رباط‌ها ثابت بمانند و فشار کمتری به محل آسیب وارد شود. این کار علاوه بر کاهش درد، روند ترمیم را سریع‌تر می‌کند. بانداژ یا آتل حرکات شانه را محدود می‌کند. پزشک بسته به شدت آسیب مدت زمان استفاده را مشخص می‌کند. در آسیب‌های خفیف ممکن است فقط چند روز نیاز باشد، اما در موارد شدیدتر، چند هفته لازم است.

داروهای ضدالتهاب

مصرف داروهای ضدالتهاب طبق تجویز پزشک به کاهش درد و ورم کمک می‌کند. این داروها از گروه NSAID (مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن) هستند. مصرف خودسرانه این داروها خطرناک است و باید با نظر پزشک باشد. در برخی موارد برای کنترل درد شدید، پزشک مسکن قوی‌تر یا حتی تزریق دارو تجویز می‌کند. استفاده طولانی‌مدت بدون نظارت ممکن است عوارضی مانند مشکلات گوارشی یا کلیوی ایجاد کند.

تمرینات کششی و تقویتی بعد از کاهش درد

شروع تمرینات کششی و تقویتی بعد از کاهش درد بخش مهمی از درمان است. اگر فرد بعد از چند روز استراحت و کاهش التهاب، هیچ تمرینی انجام ندهد، عضلات شانه ضعیف می‌شوند و احتمال آسیب دوباره بالا می‌رود. ابتدا حرکات کششی سبک برای بازگرداندن دامنه حرکتی انجام می‌شود. سپس تمرینات تقویتی عضلات اطراف شانه و کتف اضافه می‌شود. این تمرینات بهتر است تحت نظر فیزیوتراپیست یا پزشک انجام گردد. تمرینات باید تدریجی باشند و از فشار ناگهانی پرهیز شود.

درمان با جراحی

درمان آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار با جراحی در مواردی انجام می‌شود که استخوان‌ها جابجایی شدید داشته باشند یا پارگی رباط‌ها کامل باشد. در این شرایط دکتر رضا جامعی مویدی استخوان ترقوه را ثابت کرده و رباط‌ها را ترمیم می‌کند.

عوارض عدم درمان آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولار

عوارض عدم درمان آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولار می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و در درازمدت مشکلات بیشتری برای فرد ایجاد کند. این مفصل در بالای شانه قرار دارد و در حرکات مختلف دست و شانه اهمیت زیادی دارد. وقتی آسیب‌دیدگی آن نادیده گرفته شود یا درمان نشود، پیامدهای زیر بروز می‌کند:

• درد مداوم: درد شانه در فعالیت‌های روزمره تشدید می‌شود و ممکن است حتی در حالت استراحت هم ادامه داشته باشد.
• ضعف شانه: فرد به مرور توانایی بلند کردن اجسام یا انجام حرکات بالای سر را از دست می‌دهد.
• محدودیت حرکتی: دامنه حرکت شانه کاهش پیدا می‌کند و انجام کارهای ساده مانند پوشیدن لباس یا ورزش دشوار می‌شود.
• تغییر شکل ظاهری شانه: در برخی موارد، برجستگی استخوانی یا تغییر فرم شانه ایجاد می‌شود که به وضوح دیده می‌شود.
• آسیب‌های ثانویه: بی‌توجهی به این آسیب می‌تواند فشار بیشتری به سایر بخش‌های شانه وارد کند و مشکلات دیگری ایجاد نماید.

پیشگیری از آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار

پیشگیری از این آسیب‌ با رعایت نکات ایمنی و ورزش مناسب امکان‌پذیر است که پیشگیری آن در ورزشکاران با گرم کردن بدن قبل از تمرین، استفاده از تکنیک صحیح در حرکات ورزشی و پوشیدن محافظ شانه در ورزش‌های پرخطر امکان‌پذیر است. جلوگیری از این آسیب در فعالیت‌های روزانه هم شامل بلند نکردن اجسام بسیار سنگین به شکل ناگهانی، رعایت وضعیت صحیح بدن در هنگام کار و دقت در جلوگیری از زمین خوردن است.

توانبخشی پس از آسیب مفصل آکرومیوکلاویکولار

توانبخشی پس از آسیب مفصل AC شانه برای بازگشت به فعالیت‌های طبیعی اهمیت زیادی دارد. توانبخشی پس از آسیب این مفصل با تمرینات ساده شروع می‌شود. این تمرینات شامل حرکات کششی ملایم، حرکت دادن بازو به صورت آرام و تقویت عضلات اطراف شانه است. توانبخشی در مراحل پیشرفته شامل تمرینات قدرتی با کش‌های ورزشی، تمرینات تعادلی و حرکات مقاومتی است که باید زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود.

نتیجه گیری

آسیب‌ مفصل آکرومیوکلاویکولار یکی از آسیب‌های شایع شانه هستند که می‌توانند فعالیت‌های روزانه و ورزشی را مختل کنند. شناخت علائم و مراجعه سریع به پزشک کمک می‌کند تا شدت آسیب مشخص شود و بهترین درمان انتخاب گردد. رعایت نکات پیشگیری و انجام توانبخشی مناسب بعد از آسیب، احتمال برگشت دوباره آسیب را کاهش می‌دهد.

سوالات متداول